Χαιρετισμός Δημάρχου στο Εθνικό και Θρησκευτικό Μνημόσυνο για τις Εθνικές Επετείους 25ης Μαρτίου & 1ης Απριλίου & μνημόσυνο θανόντος Δημάρχου Στροβόλου Ιωσήφ Χατζηιωσήφ και θανόντων Δημ. Συμβούλων, 26/3/17 – Ι. Ν. Αποστόλου Βαρνάβα Δασουπόλεως

Ανταποκρινόμενοι στην πρόσκληση των σωματείων «Ηρακλής Γερολάκκου» και «Μάτσης Δικώμου», συγκεντρωθήκαμε και φέτος για να αποτίσουμε φόρο τιμής στους αγωνιστές της 25^ης Μαρτίου του 1821 και στους αγωνιστές της 1^ης Απρίλη του 1955, για την αποτίναξη του οθωμανικού και βρετανικού ζυγού αντίστοιχα.

Είναι γεγονός πως σήμερα στην Κύπρο, οι αξίες που ενέπνευσαν τους αγώνες αυτούς, ξεπροβάλουν πιο επίκαιρες και πιο επιτακτικές από ποτέ. Ελευθερία, Ανεξαρτησία, Ειρήνη.

Για αυτούς τους αγώνες του ελληνισμού βρισκόμαστε σήμερα εδώ, για να θυμηθούμε, να τιμήσουμε και να εκφράσουμε το σεβασμό μας σε όλους εκείνους που κράτησαν άσβεστη της φλόγα της λευτεριάς.

Δύο αγώνες ζωτικής σημασίας για τη συνέχεια του ελληνισμού, καθώς αυτοί οι αγώνες είναι που οδήγησαν εν τέλει στο να αποκτήσει τόσο η Κύπρος όσο και Ελλάδα, ανεξαρτησία και κρατική υπόσταση.

Σήμερα, τιμώντας τους αγωνιστές αυτούς, είναι μια ευκαιρία για όλους εμάς να αναλογιστούμε πόσο διαφορετική θα ήταν η εξέλιξη της νεώτερης και σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, αν η δίψα αυτών των ανθρώπων για ελευθερία δεν ήταν τόσο ισχυρή. Για αυτό και μόνο θα τους οφείλουμε αιώνια ευγνωμοσύνη.

Η επέτειος της 25^ης Μαρτίου εορτάζεται την Ημέρα του Ευαγγελισμού, παρόλο που η Επανάσταση είχε ξεκινήσει έναν μήνα νωρίτερα. Το νόημα της ταύτισης αυτής, είναι η θεϊκή ευλογία του Αγώνα των Ελλήνων για την Ελευθερία.

Ένα ολόκληρο έθνος επιλέγει μια ώρα ελεύθερης ζωής και όχι πολλά χρόνια σκλαβιάς και φυλακής και η Ελληνική Επανάσταση εκρήγνυται. Αν και οι Έλληνες είχαν ηττηθεί πολλές φορές στο πεδίο της μάχης, εντούτοις αυτό δεν τους εμπόδισε να κρατήσουν άσβεστη τη σπίθα της Λευτεριάς. Παρά τις αντίξοες συνθήκες είχαν καταφέρει να διατηρήσουν για τέσσερις ολόκληρους αιώνες ζωντανή τη συνείδηση της εθνικής τους υπόστασης και να συγκεντρώσουν όσες ηθικές και πνευματικές δυνάμεις τους είχαν απομείνει και να κοιτάξουν τον κατακτητή τους με περιφρόνηση και τον ενδεχόμενο θάνατό τους με αδιαφορία, αφού η σύγκριση των αριθμητικών δεδομένων τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό όσο και πολεμοφόδια ήταν συντριπτική υπέρ των Τούρκων.

Φωτεινός φάρος σε αυτή την προσπάθεια ήταν η Φιλική Εταιρεία, η οποία ιδρύθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου του 1814 από τρεις έμπορους που ζούσαν στην Οδησσό της Ρωσίας, τον Νικόλαο Σκουφά, τον Αθανάσιο Τσακάλωφ και τον Εμμανουήλ Ξάνθο.

Η μυστική αυτή οργάνωση εκμεταλλευόμενη τη συνεχόμενη παρακμή του οθωμανικού κράτους, κατάφερε να οργανώσει χιλιάδες μυητές τόσο από τον ελλαδικό χώρο όσο και από τον βαλκανικό και τις παροικίες. Η Φιλική Εταιρεία έριξε τον οργανωτικό της σπόρο για την Επανάσταση του 1821, η οποία κηρύχτηκε από τον Αλέξανδρο Υψηλάντη στις 24/02/1821 με την προκήρυξή του «Μάχου υπέρ πίστεως και πατρίδος», η οποία αποτελούσε ουσιαστικά ένα πολεμικό κάλεσμα για να ξεκινήσει η Ελληνική Επανάσταση.

Το «Λευτεριά ή θάνατος» ακούστηκε σε όλες τις υπόδουλες ελληνικές περιοχές και μπορεί το στρατιωτικό εγχείρημα να απέτυχε λίγο καιρό αργότερα, είχε όμως καταφέρει να εδραιώσει την Ελληνική Επανάσταση, αρχής γενομένης από την Πελοπόννησο.

Αυτό το γεγονός καθώς και το πάθος των Ελλήνων για Λευτεριά ήταν αυτό που προκάλεσε τον θαυμασμό των Ευρωπaίων, οι οποίοι αργότερα συνέδραμαν, ως Φιλέλληνες.

Ονόματα όπως Κολοκοτρώνης, Παπαφλέσσας, Υψηλάντης, Κάναρης, Μπουμπουλίνα, έχουν μείνει στην ιστορία ως παραδείγματα ηρωισμού. Η σφαγή της Χίου, η έξοδος του Μεσολογγίου και η καταστροφή των Ψαρών αποτελούν κορυφαίες στιγμές του αγώνα που προκάλεσαν παγκόσμια συγκίνηση και δημιούργησαν ένα ισχυρό ρεύμα φιλελληνισμού σε όλη την Ευρώπη.

Η Κύπρος στις εξελίξεις αυτές δε μένει αμέτοχη. Ιστορικές αναφορές μαρτυρούν ότι ο αρχιεπίσκοπος Κυπριανός βρισκόταν σε επαφή με τον αρχηγό της Φιλικής Εταιρείας. Σε μια επιστολή μάλιστα του Αλέξανδρου Υψηλάντη προς τον αρχιεπίσκοπο Κυπριανό ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας, κάνει αναφορά «περί της γενναίας συνεισφοράς, την οποία η υμετέρα Μακαριότης υπεσχέθη [..] δια το σχολείον της Πελοποννήσου», όπου ο όρος σχολείο σήμαινε την Επανάσταση.

Εκτός όμως από οικονομική βοήθεια η Κύπρος κατέθεσε και βαρύτατο φόρο αίματος με τις σφαγές του Ιουλίου του 1821. Στις 9 Ιουλίου του 1821 η Πύλη, από φόβο μήπως η Επανάσταση εξαπλωθεί και στην Κύπρο διατάζει τον απαγχονισμό του αρχιεπισκόπου Κυπριανού και τον αποκεφαλισμό των Μητροπολιτών Πάφου, Κιτίου και Κυρηνείας. Για έναν μήνα ακολούθησαν εκτελέσεις προκρίτων και άλλων πλουσίων, των οποίων η περιουσία αμέσως δημευόταν.

Την Εθνική Παλιγγενεσία της 25^ης Μαρτίου του 1821, την γνωρίζουμε από τα ιστορικά συγγράμματα και τα απομνημονεύματα των αγωνιστών της εποχής και στεκόμαστε με δέος μπροστά στη γενναιότητα και την αποφασιστικότητα αυτών των ηρώων. Ο χρόνος που έχει μεσολαβήσει έχει δημιουργήσει μια απόσταση από εκείνα τα γεγονότα. Αυτή την απόσταση που σου δίνει τη δυνατότητα να βλέπεις και να αφηγείσαι τα γεγονότα πιο εύκολα. Η συγκίνηση από τον πόνο της σκλαβιάς και της καταπίεσης που ένιωθαν οι πρόγονοί μας είναι πρόδηλη, οι πληγές όμως έχουν γιατρευτεί.

Μιλώντας όμως για τον ξεσηκωμό του Κυπριακού Ελληνισμού της 1^ης Απρίλη του 1955 εναντίον των Βρετανών, ένας κόμπος ανεβαίνει στο λαιμό. Είναι επειδή πολλοί συμπολίτες μας, δεν τον διδάχτηκαν στο σχολείο, δεν το έμαθαν απλώς ως ιστορικό γεγονός, αλλά ήταν εκεί και τον έζησαν και συμμετείχαν ενεργά σε έναν και πάλι άνισο αγώνα, ο οποίος έμελλε να επανακαθορίσει τη σύγχρονη Κυπριακή Ιστορία. Δεν ήταν η πρώτη μάχη που δίναμε για την ελευθερία μας και δυστυχώς ούτε η τελευταία.

Το 1954, η Βρετανική αδιαλλαξία σχετικά με την ανεξαρτητοποίηση της Κύπρου σε συνδυασμό με τα απογοητευτικά αποτελέσματα στον ΟΗΕ μετά την προσφυγή της Ελλάδας, απέδειξαν ότι για τους Κύπριους η μόνη διέξοδος ήταν ο ένοπλος αγώνας.

Ο Κύπριος, πρώην συνταγματάρχης του ελληνικού στρατού, στρατηγός Γεώργιος Γρίβας με το ψευδώνυμο «Διγενής» ηγήθηκε της Εθνικής Οργάνωσης Κυπρίων Αγωνιστών. Το Νοέμβρη του 1954, ο Γεώργιος Γρίβας αποβιβάστηκε στην Κύπρο τόσο για την εκπαίδευση των απειροπόλεμων ανδρών όσο για την οργάνωση της αντίστασης.

Η δράση της ΕΟΚΑ ξεκίνησε την 1^η Απρίλη του 1955 με εκρήξεις βομβών σε κυβερνητικά κτίρια, υποσταθμούς της Αρχής Ηλεκτρισμού, αστυνομικούς σταθμούς και στον κρατικό ραδιοσταθμό.

Οι Βρετανοί αιφνιδιάστηκαν καθώς είχαν υποτιμήσει το φρόνημα του κυπριακού λαού και αντέδρασαν με την άφιξη στρατιωτικών ενισχύσεων και την ισχυροποίηση της Αστυνομίας.

Τον Σεπτέμβρη του 1955 η ΕΟΚΑ κηρύχθηκε παράνομη ενώ τον Οκτώβρη του 1955, αφίχθη νέος κυβερνήτης, ο John Harding, ο οποίος κηρύσσει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης το νησί. Οι συλλήψεις γίνονταν κατά δεκάδες και τις ανακρίσεις συνόδευαν απάνθρωπα βασανιστήρια.

Τον Μάϊο του 1956 απαγχονίστηκαν οι μαχητές της ΕΟΚΑ Μιχάλης Καραολής και Ανδρέας Δημητρίου και παρά την κατακραυγή, ο Harding, τον Αύγουστο-Σεπτεμβριο του 1956 προχώρησε στον απαγχονισμό άλλων 6 αγωνιστών της ΕΟΚΑ. Σοβαρές απώλειες στις αρχές του 1957 ήταν και ο ηρωικός θάνατος των Μάρκου Δράκου και Γρηγόρη Αυξεντίου, που με τις θυσίες τους έμειναν στην ιστορία ως σύμβολα αντίστασης και ανυποταξίας.

Τελευταίος στη σειρά των εκτελεσθέντων, ο 18χρονος Ευαγόρας Παλληκαρίδης ο οποίος θυσιάστηκε στην τρυφερή ηλικία των 18 χρόνων για την πατρίδα του.

Αν και υπήρξαν και μελανά σημεία τόσο στην Επανάσταση του 1821 όσο και στην αντίσταση της 1^ης Απρίλη, είναι γνωστές άλλωστε οι εμφύλιες διαμάχες κατά τη διάρκεια και των δύο αγώνων, εντούτοις δε μπορούμε να παραγνωρίσουμε το γεγονός ότι οι αγώνες αυτοί απέδειξαν ότι η αγωνιστικότητα και η ισχυρή θέληση ενός λαού μπορούν να αλλάξουν την ιστορική του μοίρα.

Θα ήθελα να ολοκληρώσω, παραθέτοντας κάποια λόγια του Μακρυγιάννη, ήρωα του 1821, με αφορμή τη διχόνοια που ξέσπασε μεταξύ των Ελλήνων, κατά τη διάρκεια της Επανάστασης. Τα λόγια αυτά πιστεύω ότι είναι επίκαιρα και στις μέρες μας, εφόσον καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε εθνικά ζητήματα ακόμα και σήμερα. Το ακόλουθο απόσπασμα μαρτυρεί ότι η ενότητα ενός μαχόμενου λαού είναι το στοιχείο που διασφαλίζει την επιβίωση και την επιτυχία κάθε αγώνα.: «Τούτην την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί, και σοφοί και αμαθείς και πλούσιοι και φτωχοί και πολιτικοί και στρατιωτικοί και οι πλέον μικρότεροι άνθρωποι. Το λοιπόν δουλέψαμε όλοι μαζί, να την φυλάμεν κι όλοι μαζί και να μην λέγει ούτε ο δυνατός «εγώ», ούτε ο αδύνατος. Ξέρετε πότε να λέγει ο καθείς «εγώ;» Όταν αγωνιστεί μόνος του να φκειάσει ή να χαλάση, να λέγη εγώ, όταν όμως αγωνίζονται πολλοί να φκειάσουν, τότε να λένε «εμείς». Είμαστε εις το «εμείς» κι όχι εις το «εγώ».

 

Aνδρέας Παπαχαραλάμπους
Δήμαρχος Στροβόλου